De meeste foto’s bij het webartikel over Kets de Vries komen uit de collectie in mijn eigen bibliotheek. Ze zijn afkomstig van diverse bronnen. Hieronder staat een nadere toelichting op de foto’s.
___________________
‘La Vision du Saint-Graal’ uit ‘Le Roman de Lancelot du Lac’
Een 15e eeuwse afbeelding bij een roman die aansluit bij de bekende Arthurlegende.
Het is een afbeelding van een vergadering van koning Arthur en de ridders van de Ronde Tafel. Midden op de ronde tafel bevindt zich een visioen van de heilige graal (in een soort nevel gehuld).
Volgens de legende was de graal het voorwerp dat het rijk van Arthur bijeen hield. Op een kwade dag was de graal echter zoekgeraakt. Wijzen hadden aangekondigd dat het rijk als gevolg daarvan uiteen zou vallen.
De afbeelding toont een vergadering van Arthur en de ridders over dit nijpende probleem.
Uit: ‘Droom en individuatie’ , C.G. Jung
‘De schaduw van Croesjtsjov’ – cartoon uit USA
Deze Amerikaanse cartoon van Gahan Wilson dateert uit het midden van de 20e eeuw, ten tijde van de koude oorlog tussen de USA en de toenmalige USSR.
De spotprent toont de toenmalige president van de USSR, de vijand, en zijn bizarre en grimmige schaduw.
Het is een karakteristiek voorbeeld van politieke propaganda, met name in oorlogstijd.
De man ziet er hier zelf nog wel acceptabel uit, maar zijn schaduw is een verschrikking, suggereert de afbeelding.
Ook in andere organisaties kunnen conflicten op een dergelijke manier escaleren.
Uit: ‘De mens en zijn symbolen’, C.G. Jung c.s
In het laboratorium
Deze 17e eeuwse afbeelding van onbekende herkomst toont twee alchemisten in een laboratorium, op zoek naar ‘de steen der wijzen’. Dit voorwerp zou de bron van wijsheid vormen.
Op de afbeelding is te zien dat de onderzoekers al van alles geprobeerd hebben, maar ze hebben nog niets kunnen vinden. Verwarring en moedeloosheid treden op, toch roeren ze nog vasthoudend in de pannen op het vuur.
Het beeld van de stress in de onoverzichtelijke situatie is nog steeds heel herkenbaar.
Uit: ‘Het boek der alchemie’, Francis Melville.
‘Satan exulting over Eve’ van William Blake
Deze 18e eeuwse afbeelding van de dichter en beeldend kunstenaar William Blake bevat een aparte interpretatie van het bekende bijbelse verhaal rond de boom der kennis.
Satan wordt hier afgebeeld als een nogal gladde, zelfingenomen, aanmatigende, zelfs arrogante figuur. Het type van de narcist is gemakkelijk te herkennen. Eva ligt op de grond, kennelijk gewurgd door een slang, hoewel dit laatste punt enigszins onduidelijk blijft op deze afbeelding.
Het gaat hier om een meer moderne visie op ‘de zondeval’, een soort visie die in vroegere tijdperken niet zo gebruikelijk was. Het moderne kwaad is van karakter veranderd, lijkt Blake te suggereren.
De meer traditionele (half-)dierlijke kenmerken van deze geestelijke figuur Satan zijn echter ook in de afbeelding te vinden (bepaalde dierlijke attributen, zoals zwarte vleermuisvleugels).
Uit ‘Jung and Tarot’, Sallie Nichols
Machinewezen – een moderne sculptuur
Deze sculptuur van Jacob Epstein dateert uit het midden van de 20e eeuw. Het is door de kunstenaar bedoeld als een weergave van de hedendaagse, vervreemde mens, die als een zwart, metaalachtig soort machine-wezen vormgegeven is. Het wezen lijkt twee metalen koppen te hebben en een heleboel metalen lagen te bevatten. Voor zover het wezen nog kan handelen (geen handen, voeten of poten) lukt dit alleen op mechanische wijze.
Het beeld drukt een visie uit op de aard van de moderne mens: gepantserd, duister en tweekoppig.
Uit: ‘De mens en zijn symbolen’, C.G. Jung c.s.
‘Inconsistente logica’
Dit is een gedeelte van een schoolvoorbeeld van inconsistente logica, afkomstig uit een academisch studieboek over logica.
Het illustreert een inconsistente gedachtengang waarin men hoe dan ook tot de conclusie komt en moet komen dat de voorbeeldfiguur Mr Zak een spion is.
Het is de auteur te doen om de illustratie van een karakteristieke denkfout.
Uit: ‘Logic’, Wilfrid Hodges
‘Levensloop’
Deze illustratie van Mariamne Luddington bij het bovengenoemde schoolboek toont de ontwikkeling van een persoon van zijn 16e tot zijn 66e jaar.
Het is goed te zien dat deze figuur in de loop der jaren steeds dikker wordt en het hoofd steeds meer laat hangen.
Een illustratie van een vorm van ontwikkeling die alleen uit uitdijen lijkt te bestaan.
Uit: ‘Logic’, Wilfrid Hodges
‘De wildeman’
Deze 15e eeuwse afbeelding toont een wildeman in gevecht met een leeuw, geschilderd door een anonieme kunstenaar.
De wildeman is een dierlijk, zwaar behaard soort wezen, in deze laat-middeleeuwse verbeelding, een soort uitzinnige versie van de ´werkende vulkaan´. De leeuw op het plaatje ziet er harmonieuzer uit.
De afbeelding lijkt een strijd tussen een dier en een dierlijk, primitief of verwilderd mens, wellicht een terugval naar een woeste en onbeschaafde situatie weer te geven.
Uit: ‘Droom en Individuatie’, C.G. Jung
Destilleerderij
Deze laat-middeleeuwse afbeelding van een anonieme kunstenaar toont een alchemistisch destillatieproces.
Twee alchemisten proberen het levenswater (aqua vitae) te bereiden, door een ruwe grondstof op diverse manieren te zuiveren en te bewerken. Dit werk moest met grote zorg en aandacht uitgevoerd worden, volgens deze traditie.
Men hoopte op die manier het universele geneesmiddel en het middel tot verjonging van de mens tot stand te brengen.
Zoals bekend hebben de alchemisten dit buitengewone middel niet gevonden, ondanks bijna 20 eeuwen van doorgaande inspanningen op dit vlak. Een enorm werk. Wel hebben zij gevarieerde ´spin-off´ gegenereerd (bijvoorbeeld op het terrein van de chemische bewerkingen) en een aanzienlijke culturele invloed uitgeoefend, met name in de Europese Renaissance.
Uit: ‘Het boek der alchemie’, Francis Melville